Samenwerken doe je door gezamelijke doelen te stellen en rekening te houden met alle belangen die er zijn. Samenwerken gaat niet vanzelf, als leidinggevende zul je inzicht moeten hebben waar iedereen goed in is en welke individuele talenten er binnen jouw team zijn. De kunst is de talenten op het juiste moment in te zetten. Om het inzicht in jouw teamleden te krijgen is de uitleg van de teamrollen van Belbin handig.

Hieronder een uiteenzetting:

Let op:
Je bent nooit alles wat je bij de rollen ziet staan, hou oog voor nuance.

De Bedrijfsman

Een van de negen Teamrollen van Belbin is de Bedrijfsman. Hij is bij de Teamrollen in te delen als een Doener en van nature reactief. Een kenmerkende uitspraak: ‘We hebben afgesproken om dit zo te gaan doen, dus laten we ons hieraan houden.’

Functies in een team die goed passen

• Notulist
• Secretaris
• Planner
• Projectleider (in een ervaren team met een project dat al op rails staat)

Zijn bijdrage aan het team

• Is accuraat, efficiënt en werkt doelgericht, als het doel gesteld is
• Komt met oplossingen
• Is een organisatietalent: vertaalt ideeën van anderen in concrete acties en haalbare planningen en kan zijn eigen werk goed organiseren
• Geeft het voorbeeld als er gedisciplineerd gewerkt moet worden
• Is collegiaal en neemt verantwoordelijkheid
• Zet door, ook als het werk nooit af lijkt te komen
• Kan goed informatie beheren en notuleren

Wat heeft hij nodig

• Vindt integriteit van teamleden en opdrachtgever belangrijk
• Vraagt om structuur/orde en duidelijke afspraken
• Wil graag in een gestaag tempo doorwerken
• Werkt graag met een goede Voorzitter die het werk in banen leidt en een Vormer die zijn motor start

Welke valkuilen moet hij vermijden

• Kan het denken over het doel overslaan om meteen te gaan doen
• Is weinig flexibel en kan niet zo snel schakelen
• Remt mensen die vernieuwingsgericht zijn af
• Gestresst raken als er geen strak plan ligt en afspraken vaag blijven

Kan spanning hebben met

• Brononderzoekers die hem te springerig zijn en steeds met iets nieuws komen
• Planten die lang van stof zijn en nooit over de haalbaarheid nadenken

De Brononderzoeker

Een van de negen Belbin Teamrollen is de Brononderzoeker. Dit teamlid is een Doener die actief met zijn bijdrage komt vaak in de vorm van informatie of een nuttig contact. Een kenmerkende uitspraak: ‘Ik weet nog wel iemand die...’

Functies in een team die goed passen

• Teamwoordvoerder
• Onderzoeker
• Inspiratiebron

Zijn bijdrage aan het team

• Is energiek en neemt graag initiatief
• Is creatief in het verbinden van ideeën die hij overal oppikt.
• Brainstormt graag en lijkt daardoor heel innovatief
• Is een nieuwsgierige interviewer
• Is een echte netwerker en maakt daarbij gebruik van zijn mensenkennis
• Past zich makkelijk aan, schakelt snel, blijft nooit lang hangen bij een tegenslag en motiveert anderen met zijn speelsheid
• Kan ideeën goed verkopen en is daarom uitstekend in te zetten voor presentaties of pr-werk

Wat heeft hij nodig

• Wil veel afwisseling, drukte en mensen om zich heen. Zit bijvoorbeeld graag in een café te werken
• Doet graag heel verschillende taken die snel af te ronden zijn
• Heeft behoefte aan vrijheid om te improviseren
• Houdt van mooie plaatjes en mooie kleren. Het resultaat moet er aantrekkelijk uit zien. Lijkt een beetje op een ekster
• Heeft een Voorzitter nodig die hem aanstuurt en een Bedrijfsman die hem helpt zijn werk te organiseren, al staat hij daar niet direct voor open

Welke valkuilen moet hij vermijden

• Zijn springerigheid zit in de weg bij het halen van deadlines. Hij is niet sterk in timemanagement en kan taken half afgemaakt laten liggen omdat hij niet meer nieuwsgierig is naar het eindresultaat
• Hij heeft geen zitvlees, langer dan 20 minuutjes vergaderen is erg moeilijk voor hem
• Besluitvaardigheid is ook niet zijn sterkste kant. Hij laat ideeën ook weer makkelijk los. Daardoor maakt hij een oppervlakkige indruk

Kan spanning hebben met

• Botst makkelijk met de denkers (Plant en Monitor) omdat hij weinig geduld heeft om te luisteren en ideeën door te denken
• Kan ook met de Zorgdrager botsen omdat die hem afremt en omdat de Zorgdrager zich stoort aan zijn ‘gemakzucht’
• Botst met de Bedrijfsman omdat hij steeds iets nieuws bedenkt en zich niet aan de planning houdt

De Monitor

Een van de negen Belbin Teamrollen is de Monitor (ook wel Waarschuwer genoemd). Hij is een Denker en hij is reactief. Dat wil zeggen dat hij meestal afwacht waar anderen mee komen. Hij onderwerpt elk plan aan zijn kritische blik. Een uitspraak die hem kenmerkt: ‘Ik vind dat we nog even moeten nadenken of dit nu wel de beste manier is. Het lijkt me niet logisch.’

Functies in het team die hem goed passen

• Voorzitter
• Secretaris
• Planner
• Onderzoeker
• Redacteur

Zijn bijdrage aan het team

• Houdt afstand, is heel sterk in het observeren van lastige situaties en in het analyseren van de problemen die in een project opgelost moeten worden
• Kan oplossingen ook goed beoordelen. Stelt daarbij veel vragen
• Heeft een helikopterview over het project, ziet de verbanden tussen elk deelresultaat en maakt het project weer overzichtelijk voor het team
• Blijft onafhankelijk denken, laat zich niet makkelijk beïnvloeden en blijft argumenteren
• Hij is daarmee de ideale adviseur in het team en ook een goede onderhandelaar

Wat heeft hij nodig

• Heeft veel tijd en rust nodig voor de analyse- en oordeelsfase
• Wil vaak even niet ‘doen’ maar achterover hangen en denken
• Wil graag met complexe problemen aan de slag
• Heeft baat bij een Groepswerker die hem gevoelig houdt voor de werksfeer
• Een Voorzitter met overwicht kan hem helpen om zich neer te leggen bij een besluit

Welke valkuilen moet hij vermijden

• Kan blijven hangen in kritisch denken en moeilijk tot een besluit komen
• Haalt dan het tempo uit het werk en de energie uit het team
• Kan soms moeilijk een genomen besluit accepteren, zeker als het voor hem niet logisch is. Blijft discussiëren. kan daardoor met een opdrachtgever in de clinch raken
• Wordt soms gezien als koele kikker, is niet altijd empathisch en lijkt afstand te nemen van het team
• Haalt zijn neus op voor te simpele vraagstukken en probeert die te delegeren. Is dan niet zo'n 'teamplayer'

Kan spanning hebben met

• Vindt Brononderzoekers te makkelijk tot conclusies komen en ongeduldig
• Begrijpt niet altijd waar Groepswerkers zich druk om maken
• De Plant omdat hij soms moeite heeft om zijn vrije associaties te snappen
• Vormers en Voorzitters vinden hem niet daadkrachtig genoeg

Mensen die zowel Plant als Monitor als voorkeursrollen hebben worden wel 'zelfcomposterend' genoemd. Wat ze vanuit hun creativiteit en originaliteit bedenken redeneren ze zelf meteen weer stuk. De meest geniale ideeën komen nooit naar buiten...

De Plant

De Belbin Teamrol met de vreemdste naam is de Plant. Hij is een echte Denker. Hij produceert zelf actief ideeën. Maar hij heeft de neiging die voor zichzelf te houden. Kenmerkende uitspraak: ‘Ik heb wel wat ideeën. Daar ga ik even op broeden.’

Functies in een team die goed passen

• Onderzoeker
• Ontwerper/innovator
• Schrijver (waarna een strenge redacteur het rapport moet doorlopen op mooie, maar voor sommigen onbegrijpelijke vondsten en op typ- en spelfouten want daar kijkt hij overheen)

Zijn bijdrage aan het team

• Als er gevraagd wordt om een echt innovatieve oplossing voor een moeilijk probleem dan heb je de vernieuwingsgerichte Plant nodig. Creativiteit is zijn belangrijkste bijdrage.
• Hij is een echte ontwerper die ‘nieuwe dingen’ kan bedenken en maken. Moet er onderzoek gedaan worden, dan komt hij vaak eerst met een visie op de richting die het team daarin moet volgen

Wat heeft hij nodig

• Vrijheid, een Plant verlept als hij zich aan harde richtlijnen moet houden
• Tijd, om te associëren, te brainstormen en op andere manieren zijn creativiteit te laten stromen
• Erkenning voor zijn goede ideeën

Welke valkuilen moet hij vermijden

• Een Plant kan zich teleurgesteld terugtrekken als er niet of negatief op zijn ideeën wordt gereageerd. Gaat slecht om met weerstand
• Hij lijkt het contact met zijn omgeving en zijn team soms kwijt te zijn. Lijkt zijn eigen project te doen
• Is niet heel doelgericht en kan soms moeilijk focussen
• Verwacht niet veel van hem tijdens een vergadering. Wil gevraagd worden om zijn ideeën te vertellen, maar zijn beste ideeën komen ongepland. Risico bestaat dat wat hij bijdraagt onzichtbaar blijft

Kan spanning hebben met

• Kan de Bedrijfsmannen en Brononderzoekers irriteren met zijn ‘wazigheid’
• Vormers en Voorzitters vinden hem niet resultaatgericht genoeg

De Vormer

De Vormer is een van de negen Teamrollen van Belbin. Hij werkt vanuit zijn wil en spreekt zijn ideeën en wensen actief uit. Kenmerkende uitspraak: ‘Laten we beginnen.’

Functies in een team die goed passen

• Projectleider

Zijn bijdrage aan het team

• Heeft vaak de meeste ambitie van het team. Hij wil graag een prestatie neerzetten en kan daarin concurreren met andere teams of afdelingen
• Neemt graag initiatief en sleept de anderen mee in zijn energie
• Durft uit te proberen wat anderen riskant vinden en is zeer vernieuwingsgericht
• Stelt graag doelen en zit andere teamleden achter de broek zodat ze daarop focussen
• Hij kan een heel goede projectleider zijn, mits hij leert mensen de ruimte te geven. Een Vormer in het team is een grote winst vanwege zijn drive. Vooral in het begin heb je iemand nodig die je kunt volgen en die alle partijen kan overtuigen van het belang van het project

Heeft behoefte aan

• Spanning en werkdruk, wil tempo maken. Niet te veel luisteren maar doen, uitproberen wat werkt
• Duidelijkheid in de doelen en ‘hoe anderen erin staan’. Vraagt vaak: ‘Wat wil jij nu eigenlijk?’
• Wil ook graag macht om zijn ideeën te realiseren

Valkuilen die hij moet vermijden

• Door zijn dwingende uitstraling kan hij arrogant overkomen. Hij jaagt mensen in de verdediging. Of roept juist een machtsstrijd op. Hij heeft vaak gebrek aan tact. Daarom kan het een risico zijn om hem het gesprek met de opdrachtgever te laten voeren.
• Hij heeft de neiging om een idee pas goed te vinden als hij het zelf heeft bedacht. Hij laat zich niet makkelijk overtuigen. Hij stapt ook niet graag in een project waarin de grote lijnen al vast liggen. Er moet nog iets te ‘vormen’ zijn. Haalt daardoor vaak overhoop wat al uitgedacht of klaar is
• In de manier waarop hij een gesprek voert zit altijd iets van uitdaging. Niet iedereen wil mee in zijn wedstrijdje.

Spanning met andere teamrollen

• De Vormer kan met alle teamrollen heel goed in conflict raken, maar het allerbeste met andere Vormers.
• Hij wordt ongeduldig en onzeker als mensen zich niet uitspreken. De Plant, Monitor en Zorgdrager kunnen daarmee irritatie bij hem oproepen

De Voorzitter

De Voorzitter is een van de negen Belbin Teamrollen. Hij heeft net als de Vormer een sterke wil, maar is meer reactief. Hij verzamelt alle meningen en stuurt aan op een besluit, Kernmerkende uitspraak: ‘Zullen we even een rondje maken om te horen hoe iedereen erover denkt?’

Functies in een team die goed passen

• Voorzitter
• Projectleider
• Teamwoordvoerder
• Sfeerbewaker/bemiddelaar

Zijn bijdrage aan een team

• De naam zegt het al: een ideale voorzitter
• Hij bepaalt wat er op de agenda moet zodat het team zijn doelen kan bereiken.
• Hij stuurt aan op een besluit zodat het team snel tot resultaten komt. Hij zet daar zijn gesprekstechnieken voor in zoals vragen stellen zodat ieder zijn mening geeft en samenvatten en reflecteren. Hiermee creëert hij draagvlak.
• Vanwege die kwaliteiten wordt hij vaak gevraagd voor een team krijgt de opdracht om teams samen te stellen
• Vanuit zijn inzicht in de kwaliteiten van de andere teamleden, delegeert hij taken

Wat heeft hij nodig

• De Voorzitter vindt het fijn als er naar hem geluisterd wordt. Hij straalt zelfvertrouwen uit, waardoor dat meestal wel lukt
• Heeft structuur nodig. Als die er niet is, zorgt hij daar zelf voor door procedures voor te stellen
• Hij houdt echt van werken in een team; wil dan wel graag alle neuzen dezelfde kant op hebben
• Heeft in de samenwerking geen voorkeur voor mensen met bepaalde teamrollen. Kan met iedereen overweg

Valkuilen die hij moet vermijden

• De Voorzitter wil erg graag gelijk krijgen en kan soms slecht omgaan met weerstand.
• Hij kan zijn macht soms misbruiken om een besluit door te drijven. Niet zozeer omdat hij zijn zin wil hebben maar omdat hij resultaat wil bereiken. Het moet af!
• Hij is wel nieuwsgierig naar de ideeën van anderen maar brengt zelf weinig in. Is hij wel echt betrokken?

Kan spanning hebben met

• Kan in strijd terecht komen met Vormers omdat ze beiden graag leiding nemen.
• Kan botsen met de denkers omdat hij teveel op het doel bereiken gericht is. Vindt dan dat er wel genoeg gedacht is
• De Zorgdrager vindt dat hij te weinig oog heeft voor detail

De Groepswerker

Een van de Belbin Teamrollen is de Groepswerker. Hij is in te delen als een 'Voeler'. Hij gaat letterlijk vaak op zijn gevoel af en komt dan actief met zijn ideeën en wensen. Kenmerkende uitspraak: ‘Ik voel een beetje spanning. Zullen we het er over hebben?’

Functies in een team die goed passen

• Voorzitter
• Sfeerbewaker/Bemiddelaar
• Coach

Zijn bijdrage aan het team

• Gooit graag een grap in de groep en haalt om de haverklap voor iedereen koffie
• Is tactvol, heeft sterke gespreksvaardigheden en is er altijd op uit om de samenwerking te verbeteren
• Kan van losse mensen een team maken, bij voorbeeld door een groepsactiviteit te organiseren
• Geeft niemand de kans om zomaar af te haken
• Is optimistisch en kan goed motiveren als de fut er even uit is
• Kan bemiddelen zolang er nog geen openlijke strijd is

Wat heeft hij nodig

• Gezelligheid, op een persoonlijke en tactvolle manier met elkaar omgaan
• Wil weten wat je buiten het project bezig houdt
• Wil graag iets voor je doen
• Wil liever samen aan een taak werken dan zelfstandig
• Werkt prettig met de Bedrijfsman en de Zorgdrager. Vormt ook een goed duo met de Voorzitter omdat Voorzitters ook aandacht hebben voor de samenwerking en op ‘wij’ gericht zijn

Valkuilen die hij moet vermijden

• Komt slecht in zijn eentje op gang, werkt niet graag zelfstandig
• Is weinig prestatiegericht of ambitieus. Het gevaar bestaat dat niet goed zichtbaar is wat hij bijdraagt
• Zijn sensitiviteit en empathie maken hem gevoelig voor conflicten en die kan hij niet goed hanteren. Hij gaat ze liever uit de weg. Zodra hij agressie voelt, ben je hem kwijt.
• Kan zich daardoor opofferen om het iedereen naar de zin te maken. Is weinig assertief en geeft niet snel feedback
• Eist van teamleden evenveel betrokkenheid bij de groep

Kan spanning hebben met

• Kan de Monitor als koel ervaren en de Vormer als hard
• Vindt het moeilijk als hij geen contact krijgt met de Plant en de Specialist

De Zorgdrager

De Zorgdrager is een van de negen Belbin Teamrollen. Je kunt deze rol indelen bij de 'Voelers'. Hij heeft speciale voelhoorns voor alles wat mis kan gaan of nog niet helemaal op orde is. Hij reageert op de input van anderen. Kenmerkende uitspraak: ‘Ik wil daar graag nog even naar kijken voordat je het wegstuurt.’

Functies in een team die goed passen

• Planner
• Secretaris
• Redacteur

Zijn bijdrage aan het team

• Heeft het scherpste oordeel over de kwaliteit
• Anticipeert op alles wat mis zou kunnen gaan en is een goede risico-analist. Zet daarvoor ook zijn omgevingsbewustzijn in, Meer dan de Monitor gericht op de details
• Is zorgvuldig in informatie beheren
• Is zeer accuraat in het afwerken. Verstuurt geen rapport zonder het eerst letter voor letter te hebben nagekeken. Is dan ook zeer zorgvuldig in alle vormen van schriftelijk communiceren
• Is (meestal) ook sterk in plannen en timemanagement
• Is net als de Groepswerker collegiaal en betrokken en maakt graag grappen om zijn eigen spanning weg te lachen 

Wat heeft hij nodig

• Veiligheid, wil het gevoel hebben dat zijn kritische blik gewaardeerd wordt
• Kwaliteitsbewustzijn bij de andere teamleden
• Tijd om alles rustig te controleren
• Houvast aan de doelstelling en aan afspraken over het werk
• Moet assertiviteit ontwikkelen om zijn belang voor het team zichtbaar te maken
• Werkt graag samen met de andere harde werker: de Bedrijfsman  en herkent de zorg voor kwaliteit bij de Monitor. Voelt zich veilig bij de Groepswerker

Valkuilen die hij moet vermijden

• Is gevoelig voor stress. Kan slecht tegen tijdsdruk als het werk moet worden opgeleverd. Heeft sterke neiging tot overwerken. Zeker als hij het gevoel heeft dat hij alleen voor de kwaliteit staat.
• Wordt soms door teamleden ‘gebruikt’ als duizenddingendoekje en mag alles netjes maken waar anderen geen zin meer in hebben. Mist dan de ambitie om voor zijn eigen doelen op te komen 
• Kan doorslaan in perfectionisme en de andere teamleden in hun werk afremmen

Kan spanning hebben met

• Kan botsen met de Teamrollen die meer op tempo en op de grote lijnen gericht zijn: de Vormer, de Voorzitter en de Brononderzoeker.
• Ziet de Brononderzoeker als gemakzuchtig en op de presentatie gericht terwijl de inhoud nog niet klaar is

De Specialist

De Teamrol Specialist wordt vaak 'de negende Belbin Teamrol' genoemd want hij is niet te categoriseren als 'denker' of 'voeler'. Bedenk dat een Specialist naast deze rol nog twee of drie andere rollen heeft die wel in dat schema passen. Kenmerkende uitspraak: ‘Wat wil je precies weten?’

Functies in een team die goed passen

• Onderzoeker

Zijn bijdrage aan het team

• De Specialist levert alleen een inhoudelijke bijdrage. Hij brengt zijn vakkennis in of zijn specifieke vaardigheid. Hij heeft een voorkeur voor technische problemen en kan dan heel oplossingsgericht zijn.
• Hij kan ook prima zijn eigen werk organiseren. Hij is onafhankelijk; heeft eigenlijk niemand nodig.
• Het team heeft hem wel nodig, om het werk theoretisch te verantwoorden, op een hoger niveau te brengen en om feiten te checken.
• Hij heeft ook veel doorzettingsvermogen. Denk aan de nerd die net zo lang doorzoekt tot hij het foutje in de programmeercode heeft gevonden.
• Verantwoordelijkheid gaat hij niet uit de weg, maar primair voor zijn eigen deel van het werk.

Wat heeft hij nodig

• Een project waarin zijn vakkennis nodig is en een taak die bij zijn specifieke interesse aansluit.
• De Specialist wil graag zelfstandig werken.
• Hij heeft een collega nodig die hem waardeert en die hem met tact in een richting kan sturen waar het team iets aan heeft. Iemand die hem met zachtheid kan afremmen als hij in details verzandt. Vaak is dat een Bedrijfsman, Voorzitter of ook wel een Groepswerker als deze de zakelijkheid van de Specialist kan verdragen.

Valkuilen om te vermijden

Helaas heeft de Specialist veel valkuilen om te vermijden.

• Hij kan zich beperken tot zijn eigen technische of abstract-theoretische terrein en ‘vergeten’ waar het team eigenlijk mee bezig is
• Hij heeft weinig interesse voor het samenwerkingsproces, of het ontgaat hem gewoon. Hij is dus niet inzetbaar voor het verbeteren van de samenwerking.
• Hij komt soms over als contactgestoord omdat hij vooral aan het zenden is en het inlevingsvermogen mist om in te schatten of de anderen zijn verhaal willen horen
• Hij heeft de neiging om zijn vakkennis over te waarderen waardoor de rapporten die hij oplevert veel te ver de diepte in gaan

Kan spanning hebben met

De Specialist heeft zelf zelden last van spanning met andere teamrollen. Anderen kunnen wel moeite hebben om hem te volgen.

Tekst komt van de site van Carrieretijger

Probeer enkele teamleden (of alle teamleden als jouw team niet al te groot is) één van de teamrollen van Belbin te geven.
Probeer te bedenken hoe de teamrollen elkaar versterken of misschien juist in de weg kunnen zitten.

Je kunt eerst zelf en met je team een korte Belbin test doen:

Korte Belbintest

Hoe is het voor jou om op een dergeljke wijze met jouw tean aan de gang te gaan?
Wat vind je leuk, wat vind je lastig?